বুরহানুদ্দীন আল-মারগিনানী রহ. ও হানাফী ফিক্হে তাঁর প্রণীত ‘আল-হিদায়া’-এর অবস্থান : একটি মূল্যায়ন|Burhān al-Dīn al-Marghīnānī, and the Status of His al-Hidāyah in the Ḥanāfī School of Thought: An Evaluation

Authors

  • Md. Toha Faculty (adjunct), Centre for Modern Languages, Bangladesh University of Professionals.

DOI:

https://doi.org/10.58666/qxq7vs65

Keywords:

al-Hidāyah, Islamic Law, Transoxiana, al-Marghīnānī, Ḥanāfī Madhhab, মারগিনানী, আল-হিদায়া, ইসলামী আইন, হানাফী মাযহাব, ট্রান্স-অক্সিয়ানা, ফিক্হ

Abstract

Burhān al-Dīn al-Marghīnānī is one of the renowned Ḥanāfī Imāms. His work al-Hidāyah is regarded to have created a new trend in practicing Ḥanāfī fiqh in the post-classic era. In the present article, along with discussing the biography of Imāal-Marghīnānī an attempt has been made to examine the methodologies followed by al-Marghīnānī in the production of al-Hidāyah and thereby present his impact on the Ḥanāfī jurisprudence. It has been demonstrated from the present work that Yaʻqūb Mayrūn and different other scholars’ claim of al-Marghīnānī’s being the originator of the new trend in post-classic Ḥanāfī fiqh is justified.

সারসংক্ষেপ : বুরহানুদ্দিন আল-মারগিনানী হানাফী মাযহাবের প্রসিদ্ধ ইমামগণের অন্যতম। তাঁর রচিত আল-হিদায়া ক্লাসিক-উত্তর যুগে হানাফী ফিক্হচর্চার নতুন ধারা সৃষ্টিকারী হিসেবে বিবেচিত হয়। বক্ষ্যমাণ প্রবন্ধে ইমাম মারগিনানীর জীবনী আলোচনার পাশাপাশি আল-হিদায়া রচনায় অনুসৃত নীতিমালা বিচার-বিশ্লেষণের মাধ্যমে হানাফী ফিক্হ শাস্ত্রে ইমাম মারগিনানীর প্রভাব উপস্থাপনের প্রয়াস নেয়া হয়েছে। বক্ষ্যমাণ গবেষণা থেকে প্রমাণিত হয়েছে, বিশিষ্ট ফিক্হ গবেষক ইয়াকুব মেরনসহ বিভিন্ন স্কলার কর্তৃক ইমাম মারগিনানীকে ক্লাসিক-উত্তর হানাফী ফিক্হচর্চার নতুন ধারার প্রবর্তক দাবি করার বিষয়টি যথার্থ।

References

Ainī, Badr al-Dīn. 2000. Al-Bināya Sharḥ al-Hidāya, I-X. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿ Ilmiyyah..

Akgündüz, Ahmet. 2001. “İtkânî” DİA, XXIII, 464-65.

Arpaguş, Safi. 2007. “Mevlâna Celâleddin Rûmî (1207-1273)” İslâm San‘at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi 5:10, 94-95

Atan, Ömer Faruk. 2016. “Hanefi Literatüründe Muhtasarlar ve Metinler” İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 2:2, 65-81.

Atay, Hüseyin. 1983. Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi: Medrese Programları, İcazetnameler, Islahat Hareketleri. İstanbul: Dergah Yayınları.

Al-Bahsain, Ya’qūb ibn Abdul Wahāb. 1414/1993. Al-Takhriī ‘Inda al-Fuqahā’ wa al-Ushuliyyin, Dirāsah Nazriah Tathbīqiyyah Ta’shīliyyah. Riyadh: Maktabat al-Rushd.

Al-Marghīnānī, Abū al-Hasan Burhān al-Dīn ʿ Ali ibn Abu Bakr ibn ʿ Abd al-Jalīl al-Farghānī .N.D. Al-Hidāyah Sharh Bidāyat al-Mubtadī.. Beirut: Dār al-Arqam.

Bedir, Murteza. 2014. Buhara Hukuk Okulu. İstanbul: İSAM Yayınları.

Celebi, Katib or Ḥajjī Khalīfah. N.D. Kashf Al-Ẓunūn ʿAn Asāmī Al-Kutub Wa al-Funūn, I-II. Beirut: Dār Ihyā al-Turāth al-Arabī.

Hossain, Muhammad Rezaul & Siddiqui, Mostafa Kabir. 2019. “Burhān Uddīn al-Margīnānī’s Al-Hidāya Introduction and Characteristics” Islami Ain O Bichar 14:56, 117-142.

Ibn ʿĀbidīn, Muḥammad Amin Ibn ʿUmar Ibn ʿAbd al-ʿAzīz al-Ḥanafī. N.D. Majmūat Rasāil Ibn ʿĀbidīn. Beirut: Dār Ihyā al-Turāth al-Arabī.

Ibn Quṭlūbughā, Abū al-Fidā Zain al-Dīn al-Qāsim ibn ‘Abd Allāh. 1992. Tāj al-tarājim. Beirut: Dār al-Qalam.

Kavakçı, Yusuf Ziya. 1976. XI ve XII. Asırlarda Karahanlılar Devrinde Mâvara al-Nahr İslâm Hukukçuları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Koca, Ferhat. 2004. “MERGÎNÂNÎ, Burhâneddin” DİA, XXIX, 182-183.

Köşe, Murtaza. 2001. “Ferganalı Bir hukukçu Mergînânî ve Hidâya Adlı Eseri” Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 8:17, 345-363.

Lucknawi, Abd Al-Hayy. 1996. al-Hidāya (with Lucknawi’s commentary), I-VIII. Karachi: Idarat al-Kur’an wa Ulum al-Islamiyyah.

___ N.D. Al-Fawāid al-Bahiyya fi Tarājim al-Hanafiyya, Cairo: Dār al-Kitāb al-Islāmī.

Meron, Yaakov. 1969. “The Development of Legal Thought in Hanafi Texts” Studia İslamica 30, 73-118.

___2002. “Marghīnānī, His Method and His Legacy” Islamic Law and Society 9:3, 410-16.

Özel, Ahmet. 1990. Hanefi Fıkıh Alimleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

Özgüdenli, Osman Gazi. 2003. “Mâverâünnehir” DİA, XXVIII, 177-180.

Qurashi, Abd al-Qadir. 1993. al-Jawahir al-Muziyya fi Tabaqat al-Hanafiyya, I-V. Giza: Dar Hajr.

Şimşek, Murat. 2014. “Bir Hanafi Klasiği: Mergînânî’nin el-Hidâye’si ve Üzerine Yapılan Çalışmalar” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 12:23, 279-321.

Tashkopruzade, Abu al-Khayr Ahmad.1370/1961.Tabaqat al-Fuqaha. Musul: N.P.

___1985. Mifah al-Sa’ada wa Misbah al-Siada fi Mawzuat al-Ulum, I-III. Beirut: Dar al-Kotob al-Ilmiya.

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. 1965. Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilâtı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.

Ziriklī, Khayr al-Dīn. 2002. al-Aʻlām : Qāmūs Tarājim, I-VIII. Beirut: Egypt: Dār al-Ilm al-Malayīn.

Zarnūjī, Burhān al-Islām.1425/2004. Ta'līm al-Muta'allim-Ṭarīq at-Ta'-allum. Khartum: Dār al-Sudān.

Downloads

Published

2023-09-28

How to Cite

বুরহানুদ্দীন আল-মারগিনানী রহ. ও হানাফী ফিক্হে তাঁর প্রণীত ‘আল-হিদায়া’-এর অবস্থান : একটি মূল্যায়ন|Burhān al-Dīn al-Marghīnānī, and the Status of His al-Hidāyah in the Ḥanāfī School of Thought: An Evaluation. (2023). ইসলামী আইন ও বিচার | Islami Ain O Bichar, 17(66), 103-132. https://doi.org/10.58666/qxq7vs65

Similar Articles

1-10 of 214

You may also start an advanced similarity search for this article.